Recensie: Mijn toekomst is Roos - Hinke van Abbema

Disability representatie: PTSS, zelfbeschadiging

In juni 2023 las ik Mijn toekomst is Roos. Toen ik aan dit boek begon was ik heel benieuwd naar de wereld van Roos. Ik heb trans en non-binaire vrienden, maar ik weet natuurlijk niet hoe het is om genderdysforie te hebben. Dus ik was echt benieuwd hoe het voor Roos was, een kijkje in haar hoofd te krijgen. Maar eerlijk gezegd viel het me behoorlijk tegen.

CONTENT WARNING:

Major: transfobie, deadnaming, religieuze bigotry, zelfbeschadiging
Moderate: genderdysforie, zelfmoordgedachten, PTSS, homofobie, bifobische uitleg
Minor: alcohol, auto-ongeluk

Het verhaal

Peter snapt lange tijd niet wat er met hem aan de hand is en waarom hij zo in de war raakt als hij op school bij de jongens wordt ingedeeld. Op een dag ontdekt hij hoe dat komt: hij is transgender. Zijn beste vriend Lucas accepteert het direct en komt met een nieuwe naam: Roos. Na de zomervakantie begint Roos op de middelbare school als meisje, maar dat wordt niet door iedereen geaccepteerd. Gelukkig staat Lucas naast haar bij elke stap die gezet moet worden in de transitie. Roos en Lucas groeien steeds dichter naar elkaar toe, maar Lucas heeft zelf ook zijn eigen problemen en moet dealen met zijn verleden. Op een kwade dag gaat het helemaal mis. Is de toekomst van Roos samen met Lucas?

Mijn leeservaring

Opmerking vooraf: Roos koopt een boek van Benjamin Alire Saenz, een transfobische auteur. Hinke was op de hoogte van zijn transfobe gedrag, maar vond zijn excuses oprecht overkomen. Dus wil ze hem vergeven. Ze vond het oké om zijn boek in haar verhaal met trans hoofdpersoon te noemen. Ik ben het absoluut niet eens met deze keuze. Maar dat is wat het is, Hinke's keuze.

Genderdysforie

Er wordt wel genoemd dat Roos last heeft van dysforie. Maar er werd nooit uitgelegd wát ze dan voelde, wát ze dacht. En dat vond ik zo jammer. Echt een gemiste kans. Doordat het werd genoemd als feit, miste ik die connectie. Ik werd als lezer niet betrokken. Ik was nou juist benieuwd naar wat er dan door Roos heen zou gaan. Voelt ze walging, woede, verdriet, onmacht? Wordt ze misselijk, krijgt ze kippenvel, wordt ze heet of juist koud? En is er iets wat je juist gender euforie geeft? Voelt ze zich helemaal haarzelf als ze dat ene shirtje aandoet of wat dan ook. Dit boek was denk ik een stuk sterker geweest als dit soort dingen ook werden gedeeld met de lezer.

Biseksualiteit

Een vriendin van Roos komt erachter dat ze niet alleen op jongens valt. Roos zegt, "Dus je valt op jongens en meisjes? Dan ben je biseksueel." Maar dat is niet hoe het werkt. Sowieso kun je iemand anders geen label toeschrijven, dat is de keus van de persoon zelf. Of ze een label willen gebruiken en welk label voor hen goed voelt. Later werd het verschil tussen biseksueel en panseksueel uitgelegd. Maar deze uitleg klopt totaal niet en was bi-fobisch.

Wat is het verschil tussen panseksualiteit en biseksualiteit?

Mensen die biseksueel zijn vallen op mannen en vrouwen. Mensen die panseksueel zijn, vallen daarnaast ook op mensen die niet zo duidelijk in het hokje man of het hokje vrouw vallen. Mensen die non-binair zijn bijvoorbeeld. Voor iemand die pan is, maakt het niet uit.

Er zijn mensen die denken dat biseksualiteit, trans en non-binaire personen uitsluit. Maar dit is niet zo, en is ook nooit zo geweest.

Biseksueel betekent aantrekking tot meer dan 1 gender. Dit kunnen er twee of meer zijn, of allemaal. En het hoeven niet de binaire genders te zijn! Het kan heel goed dat iemand zich bijvoorbeeld seksueel aangetrokken voelt tot vrouwen en non-binaire mensen, maar niet tot mannen.

Ik vind het pijnlijk, triest en onnodig dat Hinke deze uitleg heeft gebruikt. Mensen die niet in de community zitten en dit lezen, prenten deze opvatting nu in hun hoofd. Eentje die niet klopt en de bi-community schaadt! Daarnaast werd de afkorting lhbt gebruikt, en die is ook een beetje verouderd.. Plak er op z'n minst een plusje achter. Nu voelt het een beetje alsof intesex, aseksueel en alle andere labels niet bestaan en/of niet meetellen. Taal is krachtig, gebruik het wijs.

Bi+ paraplu

Biseksualiteit is een overkoepelende term. Sommige mensen identificeren zich met een microlabel, sommige met biseksueel én een microlabel. En er zijn mensen die alleen biseksueel gebruiken natuurlijk.

Biseksueel: aangetrokken tot meer dan 1 gender, sommige mensen hebben voorkeur voor bepaalde genders, anderen hebben dat niet. (Dit omvat trans mensen en non-binaire personen).

Polyseksueel: aangetrokken tot meerdere genders maar niet alle

Panseksueel: aangetrokken tot alle genders, geen gender preferentie. (Genderblind)

Omniseksueel: aangetrokken tot alle genders, gender speelt rol in aantrekkingskracht

Transmeisje vs. Trans meisje

De kracht van een spatie... in het boek werd er steeds over transmeisje gesproken, nooit met een spatie. Toen ik met Rien over dit boek sprak noemde die dit punt. Ik had er nog niet zo bij stil gestaan maar die had helemaal gelijk.

Als er een spatie staat, is het een bijvoeglijk naamwoord. In plaats van de gehele identiteit. Trans mensen zijn zo veel meer dan het feit dat ze trans zijn. Maar onderstaand artikel kan het veel beter uitleggen dan ik: https://www.oneworld.nl/lezen/seks-gender/lhbti/transvrouwen-bestaan-niet-trans-vrouwen-wel/

Mentale gezondheid

Roos worstelt met haar dysforie en snijdt zichzelf. Dit werd genoemd maar niet uitvoerig besproken. Er werd alleen gezegd dat ze haar lichaam haat en soms had ze opmerkingen als "sorry dat ik besta".

Lucas slaapt slecht door de vele nachtmerries. Nachtmerries met flashbacks naar een schietincident dat hij als kind heeft meegemaakt (gebeurde in Hinkes debuut, door jou ben ik mij). Alleen had ik de PTSS van Lucas graag verder uitgewerkt gezien. En een iets uitgebreidere definitie was ook fijn geweest. "Het zou kunnen dat je iets van PTSS hebt. Dat is dat je een trauma uit je verleden niet goed hebt verwerkt." vind ik wel érg kort door de bocht.

Het duurt heel lang voordat Luuk erkent dat hij een probleem heeft. En dat is op zich prima. Zoiets toegeven is moeilijk. Maar toen hij eenmaal in therapie ging werd alleen genoemd dát hij in therapie ging en EMDR zou krijgen. Er werd niet laten zien hoe hij zich eronder voelde, wat het met hem deed, etc. Net als bij Roos haar dysforie werd de lezer niet betrokken in de emoties. En dat vond ik ontzettend jammer. Daardoor voelde ik een afstand en dat had niet gehoeven.

De eerste helft focust vooral op Roos, en later ging het over naar Lucas en was er amper aandacht meer voor Roos. De balans voelde niet helemaal goed. En daardoor was de representatie niet optimaal. Het voelde alsof er te veel onderwerpen in dit boek zijn gestoken waardoor ze allen net niet genoeg aandacht kregen.

Twee puntjes waar ik tegenaan liep wat betreft taalgebruik rondom disability:

er gesproken over het 'invalidetoilet', maar een beter woord is toegankelijk toilet.
er werd er gegrapt met narcisme, en dat is niet oké. Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis hebben al met genoeg stigma te maken, laten we die niet nog verder vergroten door het woord narcistisch zo gemakkelijk in de mond te nemen....

Trigger warning

Voorin het boek staat ditmaal wel een trigger warning, Hinke heeft mijn advies daarin gelukkig opgevolgd (zie mijn recensie van ik geloof in jou) maar ik vond het wel jammer dat transfobie en religieuze bigotry niet genoemd stonden. De heftigste scènes vond ik namelijk die binnen de kerk en met Roos haar transfobe opa. Je kunt denken, het is een boek over een trans persoon, natuurlijk zit er transfobie in. Maar dat is niet gezegd. En ik vond de scènes echt pittig. Een waarschuwing was fijn geweest.

Conclusie

Ik heb behoorlijk wat negatieve dingen gezegd. Was het helemaal een slecht boek? Nee. Maar ik zou hem niet aanraden. De representatie voldeed niet aan mijn verwachtingen, maar bovenal baal ik van de bi-fobische uitleg en de verwijzing naar een boek van een transfobe auteur. Zoals ik eerder al zei, taal is krachtig, gebruik het wijs...

* Van dit boek heb ik een recensie-exemplaar ontvangen. Dit beïnvloedt mijn mening niet.